E. Breza: Człuchów [o nazwie]

Објављено 27. април 2010. од стране Dušan-Vladislav Pažđerski

Edward Breza

Człuchów

Pierwotnie gród graniczny, należał do dóbr rycerskich, wykupiony przez Krzyżaków w r. 1312, którzy wznieśli tu jeden z najpotężniejszych zamków na Pomorzu. Prawa miejskie otrzymał w r. 1348. Duże znaczenie strategiczne i gospodarcze miasta wynikało z jego położenia na skrzyżowaniu dróg. Po wojnie 13-letniej siedziba starostwa niegrodowego i sądów ziemskich. Duży ośrodek rzemieślniczo-handlowy. Wojny szwedzkie i pożary spowodowały upadek miasta w drugiej połowie XVIII w. Po r. 1772 siedziba prsukich władz powiatowych. Połączenie kolejowe otrzymał w r. 1878. W r. 1945 znacznie zniszczony. Po wojnie rozwinął się tu przemysł terenowy. Liczba mieszkańców 1900 r. – 3,3 tys., 1939 r. – 6 tys., 1950 r. – 5,3 tys., 1975 r. – 9,2 tys., 1996 r. – 15,3 tys.Człuchów był miastem powiatowym w woj. koszalińskim. Od 1 stycznia 1999 r. siedzibą pow. w woj. pomorskim. Наставите са читањем →

Објављено под Земља / Ziemia / Zemia / Land / Land | Коментари су искључени на E. Breza: Człuchów [o nazwie]

A. Budzisz: Żelezôk i flińta

Објављено 16. март 2010. од стране Dušan-Vladislav Pažđerski

Na podstawie książki: A. Budzisz, Zemja kaszëbskô. Utwory wybrane, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Gdańsk 1982.

Alojzy Budzisz

Żelezôk i flińta

Ta wokrëtnô a sarczësto vojna trva bez kóńca. Chto le mało béł zdatni, dostôł ordel a ti doma wostąni żdalë le na povołanjé. Żelezôcë, dobri patrijocë, meldovalë so lëcznje dobrovolnje. Rozszed so rozgłosk przez całi krôj, że njeprzëjacél forę złota chcôł krëjąmko svojim strónnjikąm na drëgji stronje państva przëgvôszczëc, a vszëtkjé vsë dostałë nôkôz na tę fórmankę dulczëc a ję wudibac. Żelezôcë postavjilë przë Czerzvjonim Mosce vachę, wprzék traktové drogji, dëcht mjidzë poręczą, długji żnjivni vóz. Wo vjeczór zanjécëlë ze sechégo chróstu a torfu jasno kvirląci wogjin, żebë ti zajachąci z dôleka tę zôvadę merkalë. Vachtôrz, z flińtą na plecach a szablą kole boku, wobachtnje za vozę ze złotę wëzérôł, ale ten so nje zjôvjôł, miôł gvësno wo jich dardańskij wodzvôdze czëté a jiną drogę vzęté. Наставите са читањем →

Објављено под Уметност / Sztuka / Kùńszt / Kunst / Art | Коментари су искључени на A. Budzisz: Żelezôk i flińta

J. Treder: Kaszubszczyzna literacka (Cechy, fazy i tendencje rozwojowe)

Објављено 30. јануар 2010. од стране Dušan-Vladislav Pažđerski

Na podstawie książki Kaszubszczyzna – Kaszëbizna, pod redakcją Edwarda Brezy, z serii „Najnowsze dzieje języków słowiańskich“, Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej, Opole 2001, str. 203-223. Teksty kaszubskie w artykule zostały podane przez autorów w kaszubskiej pisowni sprzed 1996 r.

Jerzy Treder

Kaszubszczyzna literacka
(Cechy, fazy i tendencje rozwojowe)

1. Kaszubszczyzna jako język słowiański

Jeśli pojęcie języka związać z grupą etniczną i kulturową (nie: z państwem i narodem), przede wszystkim zaś ze świadomością odrębności warunkowanej m.in..: a) dostateczną swoistością samej sfery językowej; b) posiadaniem osobnego piśmiennictwa; c) świadomym rozwijaniem języka, literatury i własnej kultury; d) znaczną osobliwością w dziedzinie obyczajów; e) nastawieniem na odrębność tak spontanicznie, tj.. wśród szerokich rzesz ludzi, jak też świadomie, tj. wśród elit i inteligencji – to kaszubszczyznę (literacką, pisaną) zaliczyć trzeba do języków. Swoistość obyczajów i poczucie odrębności językowej wśród Kaszubów (np. trudność porozumiewania się z sąsiadami i słowniki przekładowe) istnieje od dawna, a próby własnego piśmiennictwa przypadają na połowę XVI w. na Pomorzu Zachodnim (np. Krofej), a potem w połowie XIX w. na Pomorzu Gdańskim (Ceynowa). Наставите са читањем →

Објављено под Језик / Język / Jãzëk / Sprache / Language | Коментари су искључени на J. Treder: Kaszubszczyzna literacka (Cechy, fazy i tendencje rozwojowe)

Teksty kaszubskie [cdn]

Објављено 11. јул 2009. од стране Dušan-Vladislav Pažđerski

Na podstawie: Północno-polskie teksty gwarowe. Od Kaszub po Mazury (z mapką), pod red. K. Nitscha, nakładem Tow. Miłośników Języka Polskiego, Kraków 1955, s. 12-25.

Teksty kaszubskie

Tak strona graficzna tych tekstów, jak i wielka ilość objaśnień mogą wywoływać wrażenie dialektu niepolskiego (zwłaszcza u czytelnika znającego wyłżącznie dzisiejszy [polski] język literacki). Kiedy się jednak opanuje tę zewnętrzną trudność i skorzysta z objaśnień, okaże się, że różnica od języka ogólnopolskiego nawet w dialektach północnych wcale nie jest tak wielka.

Tekstów pomorskich podajemy stosunkowo więcej niż kontynentalnych, a to z dwu powodów: 1) bo kaszubszczyzna jest (drugorzędnie) silnie zróżnicowana, por. np. przesuwanie artykulacji ustnej ku przodowi: tráwa → trowa → tröwa → treiwa, tu → tü → ti, 2) bo chcemy ten starożytny dialekt więcej zbliżyć polskiemu ogółowi.

[…] Наставите са читањем →

Објављено под Народ / Lud / Nôród / Volk / People | Коментари су искључени на Teksty kaszubskie [cdn]

L. Roppel: Stefan Ramułt (szkic biograficzny – w 25-lecie zgonu)

Објављено 3. април 2009. од стране Dušan-Vladislav Pažđerski

[artykuł opublikowany na podstawie: Całe życie pod urokiem mowy kaszubskiej, pod red. H. Horodyskiej, Warszawa 1995, s. 87-104, wcześniej drukowany w czasopiśmie „Teka Pomorska”, III, 1938]

Leon Roppel

Stefan Ramułt (szkic biograficzny – w 25-lecie zgonu)

„Marzeniem moim w latach jeszcze dziecięcych – pisze Ramułt w »Statystyce« – było znaleźć taką książkę, która by mnie pouczyła, ile naprawdę jest Kaszubów na świecie i jak daleko sięgają granice plemienia Kaszubskiego… Książki takiej szukałem następnie w bibliotekach szkolnych, później w publicznych, aż wreszcie zrozumiałem, że poszukiwania moje są daremne. Uzbroiłem się tedy w cierpliwość i jąłem czekać, zali też nie znajdzie się kto, coby zaspokoił moją ciekawość. Atoli czekanie nie doprowadziło również do niczego, albo raczej do tego, że przyszedłem do przekonania, iż chyba camemu wypadnie zabrać się do napisania takiej »książki« o jakiej marzyłem, będąc jeszcze chłopięciem”. Наставите са читањем →

Објављено под Аутори / Autorzy / Autorowie / Autoren / Authors | Коментари су искључени на L. Roppel: Stefan Ramułt (szkic biograficzny – w 25-lecie zgonu)