òsobë:
WÒJTK
BARBÔRKA
STARËSZK AGÙST
KARCZMÔRZ
ROCZITNICA
ROCZITNIK
BÒROWICA
DIÔBELSCZÉ SKRZËPICE
Biésnice:
LATAWICA
ŁISKA
BRZËDÔLNICA
JÃDZËBABA
SMÒLÓNKA
Diôbłë:
PÙRTK
LATAWC
MAMÓN
DIÔBLIN
SMÒLÓN ë jiné
a téż DZÉWCZÃTA i KNÔPI z sobótkòwi zabawë
Dopòwiesc do pòstacëji apartno kaszëbsczich wedle Bedekera kaszubskiego Róży Ostrowskiej i Izabelli Trojanowskiej, Wyd. Morskie rok 1964.
1. Roczitnica: wespółbiwôczka Roczitnika. òna téż skriwô sã na ùstronowëch môlach kòl jezorów ë rzéków, je lubieńcą niékłódkowóny swòbòdë, mô starã nad dzëwima stwòrzeniama ë wszëljaczima jistotama spragłima wòlnotë, jak téż miłotë… Pòchòdzënk Roczitnicë mòżemë nalézc w przódeczasny Grecëji. W słôwnëch Tesmoforiach, białogłowsczim swiãce, wietewka symbòlizowa lëgnotã ë przënoszała miełosnym związkóm brzôd.
2. Roczitnik: To nie je nen cérzniowati, pòzwóny czasama rozmarjóńcã. To je téż dëch, mili skòczny niżle szkòdlëwi, mili przekãsno-wërglowati niżle złi. Nôremné dzeckò „rëczi jak Roczitnik”. Czej cos przeszkôdzô spac w nocë szewrotô po przątrze abò za òknama, to gwës „Roczitnik rokÙje” abò wëstwôrzô.
3. Bòrowica: W lese mòżesz spòtkac Bòrową Cotkã – starëszkã w ruchnach czerwionëch jak piéń chójczi, òpiãtą zelonym pasã z jiglënë. Mô na łësënie diadémã z baszków, niese kòsz ë czij, jakbë, szła wej na grzëbë. Kò dobri człowiek ni mùszi so ji bòjec; Bòrowô Cotka to dozérny duch bòrów ë lasów, barni przed czarownicama ë maniewidama, a zbłączonëch prowadzy do swòjégò drewnianégò dwórkù i dowô ùtacenié. Je żëcznô dzecom, napełniwô jima kòsze jagòdama ë grzëbama. Ale biada lesnym szkòdnikóm, łómiącym drzewa, wandalóm niszczącym lesną scelënã. Wësyłô procëm nima mëdżi, łasëce ë żnije. Przódë nawetka wilczi ji ùsłużëwałë.
4. Diôbelsczé skrzëpice: To je instrument, na jaczim, jak pòwiôdają kaszëbsczé bôjczi, chãtno griwałë czarownice ë wszeljaczé jiné złé mòce. Na czëpie dłudżégò czija nasadzonô je larwa, strasznô abò smiésznô, z włosama jak wiech, wëlóżającyma spòd czôpka, chtërnégò rańt je przëstrojony zwòniącyma przë kòżim pòrëszenim blaszkama. Czëp instrumentu z délã wëcãtim na sztôłt skrzëpic ë òsadzoną niżi pòłową czija łączą jedna dwie abò trzë drócané strënë, chtërné, jak je pòcygnąc, brzãczą. Na délu przëmòcnioné je blaszané pùdełkò wëpełnioné cwiardima rzeczama, jaczé przë pòtrzisniãcym – grochòcą. Jesz do te jidze „grac” ùderziwając rãką abò délã w pùdełkò. Tak tej diôbelsczé skrzëpice sygną za całą òrkestrã; zwònią, brzãczą, grochòczą, zwãczą, pùkają – rozmieje sã nié le w rãkach dobrégò grajka. Do tuńca òne mògą spòsobno towarzëszëc grëpie mùzykańtów jakno perkùsjowi instrument i tak są téż wëkòrzistiwóné w karnach piesni ë tuńca.
5. Bùrczibas: Je to instrument w sztôłce beczczi, jaką robi sã z danowëch abò chòjowëch biétków, a na òbrãcze bierze sã dãbòwé szlidżi. Leno nié sama beczuszka je nôwôżniészô. Charakter instrumentu dopiérze wëchódô z… kóńsczégò ògóna, co je mòcno od spódkù beczuszczi zawiązóny na wãzeł ë przetrzimóny skórką, żebë nie òpadnął do westrzódka. Jak më prawie bądzemë pòcygac wedle taktu za nen ògón, a na to wiele lac wòdą, bùrczibas dô nisczi grzëmiący zwãk, chtërnym nen instrument towarziszi grëpie mùzykańtów.
6. Biésnice – Czarownice: I na Kaszëbach czarziństwã zajëmòwałë sã przed wszëtczim białczi. Przódë bëło jich wiele. Bëłë nawetka apartné wsë czarowniców, jich pòchòdzënkòwé gniôzda, cos na ôrt wëlëgnicë. Do taczich wsów nôleżałé midzë jinszima Stowiãcëno w słëpsczim pòwiace, Wierzchùcëno, Smòlno ë Chałupë – w pùcczim pòwiace, Wiôldżi Kack kòl Gdini, Stańszewò ë Siónowò – w kartusczim, Piéchùce – w kòscérsczim ë Kôrsyn – w chònicczim. Tima co przejeżdżale przez te wse kòła wëpôdiwałë z wòzów. Przëchòdający tam lëstowi zatikalë w grifle swiãconé zela, abë miec bezpiek przed ùroczenim. W taczi wsë gwësno nié nôleżało niczegò jesc. Ale i tak blësczi sąsedzë bëlë barżi bezpieczny niżle sąsedzë z wsë bògati w czarownice. Tima òstatnyma nié le zdichało bëdło, krowë „zariwałë” mlékò ë przëchôdałë wszeljaczé jiné nieszczãcô w gòspòdarstwie, ale jesz co gòrszégò, nigdë nie bëlë gwësny zdrowiô, a nawetka żëcô, tak tej – wszëtkò mògło przińc na człowieka od lëchégò wezdrzeniô abò – nie dôj Bòże! – dotkniãcô czarownicë.
7. Diôbłë: Pòza pierwszoplanowim zajãcym, jaczim je kùseni lëdzy, diôbeł spełniwô téż jiné funkcëje. Przed wszëtczim pilëje skarbów w zemi ë w wòdze, przez to czãsto przesusziwô złoto. Jegò bëcé mòżemë ùzdrzec wszãdze. Biwô „diôblô góra” i „diôbli kam”, „diôbli wãzeł” (nié do rozpińtlaniô) i „diôblô szpéra” (òrtopedowi bùdaj). Kaszëbsczé lëdztwò znô wiele ôrtów diôbłów, a kòżdi mô jiné miono, pòstacëjô ë przirodnosc. Lucëper, Jerk, Latawc, Zgrzecha, Zgrzidlôk, Skarbówc, Mamón, Skamżoch ë nôbarżi znóné: Pùrtk ë Smãtk.
Biblografijô
1. Róża Ostrowska i Izabella Trojanowska, Bedeker kaszubski, Wydawnictwo Morskie, 1974 rok.
2. Fridrich Lorentz i Adam Fischer, Tadeusz Lehr-Spławiński, Kaszubi – kultura ludowa i język, 1934 rok.
3. Ryszard Kukier, Kaszubi bytowscy, Wydawnictwo Morskie, 1968 rok.
4. Julian Przyboś, Słoneczko – antologia polskiej pieni ludowej, PIW, 1953 rok.
5. Jędrzej Cierniak, Źródła i nurty polskiego teatru ludowego, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1963 rok.
6. Władysław Kirstein i Leon Roppel, Pieśni z Kaszub, Komitet Wykonawczy Roku Jubileuszowego, 1958 rok.
ZELONY JAN
Bina prawie pùstô. Mùzyka. Pòkazëje sã Roczitnica. Wëczarziwô wid i pòtrzébną do pierwszégò òbrôzka dekoracëjã.
ROCZITNICA
Niech sã òbzelenią
Niech zakwitną słowa
Niech spiewają ë tuńcëją
W tã sobótkòwą noc.
Płinie fala z jezora
Baladowim żochã
Napijta sã słowa
Ti szëmiący mòwë
Zaklinóm waj na òdżiń,
Zaklinóm waj na wòdã,
Na słuńce, miesąc, gwiôzdë,
Na wiater ë szargòtã.
Niech sã słowa zdzywùją czarama
Niech sã mëslë zamëslą gwiôzdama
Niech sã òczë zaczarzą ùrzekã
Niech wanożą wòdą, niebã, rzéką.
(Z dôleka czëc je spiewanié)
Słëchôjta jak o kòchanim las gôdô
Lasã jidze czerwińcowô balada.
Roczitnica znikô, pò sztërkù wnëkiwają Dzéwczãta.
DZÉWCZÃTA (półgłosno)
Wej, Janie, Janie,
Janie zelony,
Lôtają lestë,
Lôtają lestë,
Na wszëtczé stronë.
JULISZKA
A czedë sã të,
Zelony Janie òżenisz?
BIÉTKA
A czedë sobie
Białkã narajisz
ANKA
Dzysô sobótka
niewiele czasu, niewiele.
BARBÔRKA
Zelony Janie
Gdze twòje lesné weselé?
(czëc je spiewanié ë mùzykòwanié Knôpów)
JULISZKA
Jidą, Knôpi, jidą
Rëszno pòdspiewùją.
BARBÔRKA
Chcemë sã schòwac,
Niech sami tuńcëją.
Dzéwczãta skriwają sã gdze pòpadnie. Knôpi wchôdają, kòżdi, wedle swiãtojańsczégò zwëkù na Kaszëbach, niese wialgą wietwã klónu. Z wietwów robią lasyk, w jaczim pùdze sã schòwac.
Dzéwczãtom.
Chòranka – tuńc.
KNÔPI
Sziszczi chòdzą, zwònczi brzãkają
Kawalérze dzewùsów szukają.
Jenkù, jenkù,
Gdze są dzéwczãta,
Tra la la, Ti ra la!
Te niebòżãta!
Knôpi spiewając wëbiegiwają szukac Dzéwczãtów. Dzéwczãta wëlôtiwają z tacënkù, tuńcëją ë spiewają.
DZÉWCZÃTA
Wej, jidą, jidą, òbzeleniałi
Ùcékôj dzéwczã, bë ce nie wzãlë.
Ùcékôj, ùcékôj, przed knabasama
Przed tima, przed tima,
Tima lorbasama!
Dzéwczãta ùcékają, wrócają knôpi ë dali tuńcëją ë spiewają.
WÒJTK
Jô widzôł dzéwczã, piãkné jak aniół
Tã jô bë miec chcôł
Teszno mie je za nią
KNÔPI
Pòmagôj, pòmagôj,
Zelony Janie
Dôj pannom pesznotã
I zakòchanié.
DZÉWCZÃTA
Midzë klonama, zelonyma klonama
Nëkają knôpi
Wszëtczima stronama.
JULISZKA (skriwającô sã za klónã)
Në, Józefkù, parobeczkù,
Szukôj so białeczczi.
JÓZEFK
Në a jak jô ji móm,
Na paróna, szukac?
DZÉWCZÃTA (krijącé sã)
Jic, Józefkù do dzewùsa
W òczenkò pùkac.
JÓZEFK (pòdchôdô do drzewa, za jaczim stoji Juliszka)
Pùk, pùk, w òczeneczkò
Pòj, Juliszkò, kòchaneczkò
Sama, jedinô.
Wëprowôdzô Juliszkã zeza bómë.
KNÔPI
Je tu widzałô
Julka, Juliszka –
òstónie.
Bò te Józefka
te widzałégò
dostónie.
SYLWIN (pòdchôdô do bómë, za jaczim skriwô sã Biétka)
Pùk, pùk w òczeneczkò
Nëże, Biétkò, kòchaneczkò
Sama, jedinô.
Wëprowôdzô Biétkã zeza bómë.
KNÔPI
Je tu widzałô
Elżbiétka, Biétka –
òstónie.
Bò te Sylwinka
Bò te widzałégò –
dostónie.
Knôpi ë Dzéwczãta òdchôdają pôrama do lasa. òstaje leno Wòjtk.
WÒJTK (pòdchôdô do bómë,za jaczim skriła sã Barbôrka)
Pùk, pùk w òczeneczkò
Pòj, Barbôrkò, kòchaneczkò
Sama, jedinô.
BARBÔRKA (wëchôdô z ùtaceniô)
Nie pùkôj w òczenkò, nie pùkôj!
Nôpierwi skrzëpic czarzącëch pòszukôj.
Zatańcëjã z tobą sobótkã w lese
Czej mie Diôbelsczé Skrzëpice przëniesesz
Na Dzéwczi Górze, hej na smùżkù,
Przetańcëjã z tobą noc do renuszka.
WÒJTK
Barbôrkò mòja, dzéwczë miëłi,
Tak mie bez żôlu w piekło wësyłôsz?
Ale jô móm mòcnô głowã:
Z diôbłama so pòradzã
Dóm ce doradã!
BARBÔRKA
Jô żôdny doradë nie brëkùjã
Mdzesz miôł skrzëpice, zatańcëjã.
Hej, rumbôj dija i rumbôj rzekłô
Niech spiewô spiéwka
Pòzarzekłô!
Do ùzdrzeniô na Dzéwczi Górze
Gdze kwitnie parpac ë dzëwé róże.
Wëbiegô.
WÒJTK
Do ùzdrzeniô, Barbôrkò miëłô!
Żebë të midzë kwiatama nie zbłądzëła.
Të na Dzéwczą, jô na Łësą –
Mùszã wzyc skrzëpice biésom.
Jak zabawa, to zabawa:
Tu sobótka, a tu szabat!
Wëbiegô. Pòkazëje sã pòchada Dzéwczãtów ë Knôpów niosącëch bòrdë kwiatów ë zelégò.
DZÉWCZÃTA ë KNÔPI (spiewają)
Hej, Janie, Janie, zelony Janie
Zarzekni nam kòchaniô
Na swiãto sërcobraniô.
Przez lilewé lëpinë
Proszą ce dzewùlinë.
Przez słoneczné dzewannë
Proszã wiesczé pannë.
A przez złoté jôrczi
Proszą kôpów pôrczi.
Niech sã zdarzi
Niech sã zdarzi
Të nama ùczarzi
Të nama ùczarzi
Kòchaniô!
Wëchôdają. Znowa pòkazëje sã Roczitnica-Czarzbónka.
ROCZITNICA (wòłô scëchłim głosã)
Hej, Bracënkù Roczitnikù!
Roczitnik wbiegô.
ROCZITNICA
Słëchë leno!
òna chce Diôblëch Skrzëpic spieklónô.
ROCZITNIK (ùceszony)
To bądą smiészné wice
Skòrno Dzewùs chce Dôbelsczé Skrzëpice
A co knôp?
ROCZITNICA
Knôp? To dô chitrich lësów
Bądze szukôł skrzëpice ù biésów.
ROCZITNIK
Cos mie gôdô mòja lesnô skóra
Że bądze robòtë fóra.
ROCZITNICA
Przez Pùrtkòwé stegnë nëkôj za nim
Mùszimë gò wspòrac czarami.
ROCZITNIK
Tej sostrzëco, Roczitnico-Gùslarzëco
Nicht bez czarów so nie dô radë w żëco.
Bądzemë wiedno wëgriwalë
Na Dôbelsczich Skrzëpicach, wejtale!
Wëbiegô.
ROCZITNICA
Ùczarzã dzëwanną, lëpinama
Macerzónką, drzónã, rozmarinama.
Tuńcã, spiewã, parpacą, klónã
I nym Janem, Janem zelonym.
W CHËCZI STARKA AGÙSTA
Stark Agùst przëprôwiô tobakã wedle receptë, jaką nalôzł wiôldżi stôri knédze.
AGÙST
Móm tu ùstôw òd tobaczi
A przë tim nie bële jaczi:
„Lëstë bëlno pòmieloné
Chłądë përzinkã spôlóné
W dënicë krąc tobacznikã
Pòkropi kąsk arszenikã
Czichniesz nibë starô krowa
A zażiwka ju gòtowô”.
(zażiwô tobakã ë czichô, czëc je klepanié)
Chto tam znôù bół-bół-bół?
WÒJTK
Wòjtk, tuwò jem sã wzął.
AGÙST (odmikô ùredowóny)
Co za miëłô gòscëna
Mój wnuk òd samégò rena.
(przëzérô so Wòjtkòwi z wszëtczich stron)
To je knôp! Co nowégò, mów!
WÒJTK (téż uredowóny)
Stark, wejle, rëszny, zdrów!
AGÙST
Na Kaszëbach, lato, zema
Kòżdi stark sã bëlno trzëmô
Tak ju mómë wiedno w zwëku
Czë w maju, czë téż w gòdnikù.
WÒJTK
Knôpóm z zymkòwą redoscą
Do kòchaniô sërca roscą
AGÙST (domëslno)
A dzéwczã jak sã nazéwô
WÒJTK
Në… to je Barbôrka żëwô.
Starkù mój lùbòtny baro
Jô brëkùjã twoje czarë
Starkù, jakąs radã cos tam
Rzecze, jak skrzëpice dostac?
AGÙST
A pò co cë taczé granié?
WÒJTK
Na Barbôrczi zakòchanié
AGÙST
Zachcało sã biésny nótczi
òd szabatu do sobótczi?
WÒJTK
Tak jak leno mój dzewùs chcôł
Tak tej skrzëpice bądze miôł
AGÙST
Jak òna ce ùdostała
Tej jô bądã mùszôł dzałac
Do Pùrtków tam stegna jidze
Kòl ni biésnicã je widzec
òna skrëtwë skrzëpic znaje
Sama na nich chãtno graje
WÒJTK
Diôbli łãczk w biésnicë rãkach
Apartnô to je chòranka
AGÙST
Wez tedë kaszëbsczé nótë
Mdzesz spiewôł pò drodze do te:
Szedł knôp do lasa
Ùtnął bùk do basa.
WÒJTK
Szedł dali nie rzekł nic
Ùtnął brzóskã so skrzëpic.
RAZÃ
Hej grô strëna òd basa
Hej da, hej rasa sasa!
AGÙST
Wez frantówczi, a jesz różk tobaczi
Wez na drogã swòje aczipaczi!
WÒJTK (scyskô starka, wëbiegô ë spiewô)
To są Skrzëpczi, to je Bas
Tu chëcz starka, a tam las!
Hej grô strëna òd basa
Hej da, hej rasa sasa!
KÒL BIÉSNICË LATAWICË
Biésnice Latawica i Łiska rëchtują szabat.
ŁISKA
Jem sama czëła:
Na wszëtczé stronë
Wòłają: Janie, Janie zelony!
Ju jima sobótka zacygô swiat
Wińce na wòdze, parpacë kwiat.
Na Dzéwczi Górze, dzysô wieczórkã
Czej słuńce zańdze za to jezórkò
LATAWICA
A më na Łësą, pò cemkù, nocą
Czedë gwiôzdë na niebie sã złocą.
ŁISKA
Hej! – Biésów Latawica
Biésëtnica
Brzëdolnica
Ë ta Riżô, ë ta Łësô
Kòżdô prosy swégò biésa.
Òba tańcëją ë spiewająco nazéwają Diôbłów.
ŁISKA
Pùrtk
Smãtk
Skarbówc
LATAWICA
Zgrzëdlôk
Zgrzécha
Latawc
ŁISKA
Mamón
Skamżoch
Pieczelnik
LATAWICA
Diôblin
Smòlôk
Paskùdnik
(pò tuńcu)
Biésnice, kmòterkò Łiskò,
Scygni nocą na ògniskò.
Jô nastrojã skrzëpicã diôbelską
Na nótë kaszëbskò-wieską.
Bò dzys je prawie móda takô:
Folklor, lëdowiznë jakòsc.
Hu, ha!
ŁISKA
Hej!, na górze, na Łësy zabawa
Lecã, lecã rëchtowac szabat
Sôdô na miôtlëcã ë òdlatëje.
LATAWICA
Za krótkô swiãtojańskô noc, za krótkô,
Nie zmògnie Szabatu Sobótka.
(wòłô)
Latawc, Latawc
Pòj sã mie tu, pòj sã!
LATAWC (z dôleka)
Chto wòłô, chto wrzeszczi?
LATAWICA
Jô, biésnica, nie bój sã.
LATAWC (wlatëje)
Jo! Co chcesz mùlkù kòchóny?
LATAWICA
Tuwò bądze tuńcowóné
A jô ni móm kòrków nowëch
Na nen wieczór szabatowi
Ë do te jem bez warkoczi
Mój Latawcu, mój ùroczi
Lec na jôrmark, kup mie botë
Na te móje nãtné pótë.
Jesz parukã ë bùrsztinë
Mój Latawcu, mój jediny.
Czej lecã na Łësą gôrã
Mùszã krzniãtą miec frizurã.
LATAWC (chwôtô biésnicã w pół, zaczinô z nią tuńcowac, spiewô)
Latawico, biésnico miłô
Żebës kòrków nie zgùbiła.
Żebës reno, zemną rosą
Nie szła dodóm czësto bòso.
LATAWICA
Hej, Latawcu, biésów drodżi
Nie martw sã ò mòje nodżi.
Bò jak zgùbiã kòrczi w lese –
Të na krzepce mie przeniesesz.
LATAWC
Dobri szpôs tynfa wôrt!
Nie przegôdô notë czôrt.
Ju lecã, òstani zdrowô,
Na nen jôrmak do Wejrowa.
Wëbiégô.
LATAWICA
Ùdôł mie sã nen mój Latawc, ni ma co!
Bądą chmòtrë mie falszëwé! Ho, ho, ho!
Riżé kruzë ùpiãté w cop na głowie
Ë bùrsztinë, ë wińc rozmajrónowi.
Terô chcemë chùtkò wësłac pòsła
Żebë sã nowina Pùrtkóm niosła.
Nëkôjta! Diôbelsczé Skrzëpice
Bò ju rozëgracëjô jidze.
Czëc je pòbrzãkiwanié, muzykòwanié. Diôbelsczé Skrzëpice gnają w pòdskòkach. Biésnica chwôtô łãczk, zaczinô grac.
LATAWICA i SKRZËPICE (spiewają)
Ùmdra, ùmdra
Ùmdra – ra – ra
Spiewô nota
Grô Maszkara,
Tradi – radi
Ra – la – la –
Rumbôj – dija -da.
LATAWICA
Nëkôj, nëkôj, bòrã, gajã
Zwòłôj całą biésną zgrajã
Wszëtczé diôbłé, Pùrtczi, biésë
Hej, na Górze, hej, na Łësy.
Tradi – radi
Ra – la – la –
Rumbôj – dija -da.
SKRZËPICE
Hej, Diôblinë, Pieczelniczi
Smòlôczi ë Paskùdniczi
Smãtczi, Zgrzéchë ë Mamónë
Ùmdra, ùmdra, dali w tanë
Tradi – radi
Ra – la – la –
Rumbôj – dija – da.
LATAWC
Ju wiater zaklãti w kòminie swiszcze
Na pùrtkòwiznã! Na pùrtkòwiszcze!
(Skrzëpice wënëkiwają z nótą wiatru)
LATAWICA (tajemno, bòjącë sã, żebë ji nicht nie pòdezdrzôł, szmërgô do beczczi rozmajité zelé)
Terô psô ruta,
Wilczô jagòda,
òstë, pòkrziwë
Ë lesnô wòda
Zélné kąpanié!
Z ni Latawica
Wëskòknie młodô
Ë piãknolicô!…
Z beczczi cygną sã farwné dimë. Czarzącé widë wanożą pò scanach. Biésnica rozeblekô sã do kąpaniô. Wnym sztërkù jizba òbrôcô sã ò sto òsmëdzesąt stopni – ë wej jesmë przed chëczą Latawicë. Z bëna lecy spiewanié kąpiący sã czarzelnicë.
LATAWICA
Kąpała sã Kasza w mòrzu
Pôsała Kòniczi w zbòżu…
W czerenkù chëczë pòdkrôdają sã Wòjtk ë Roczitnik
ROCZITNIK
Ju krótkò notë czëjã
Bò psy rutą zalatëją.
Zazérają do òkna.
WÒJTK
Leno czë mdze chca òtemknąc
Pò ùszë w ti beczce mòknąc?
ROCZITNIK
Mòże jã chòranka skruszë,
Chòc w beczce sedzy pò ùszë.
Të pòd òknã wdzëczno spiewôj
A jô skrijã sã za drzewa.
WÒJTK
Latawica mòja złotô
Dôjże gãbë chòc za płota
Dôjże, bò mie wzã òskòma,
Jak nie dôsz – òstanã doma.
Zelónô łączka, wej jałówc
Na co ce zmiarti nen Latawc?
Lepszi kawalér je w chëczach
Niżle diôbeł, jô ce rzeczã!
Bół, bół, w òczeneczkò,
Pòj Biésnico, kòchaneczkò.
LATAWICA
Chto tam klepie?
WÒJTK
Wòjtk, co gò z daleka przëgnało
òtemknąc chëcz bë sã przëdało.
LATAWICA (wëchilô sã z òkna)
Za chòrankę chcesz gòscynã?
WÒJTK
Jo, Biésnico, jo jedinô!
LATAWICA
Nôpierwi mie gòsckã przënies.
WÒJTK
Co?
LATAWICA
Trzë skòpicą trëcëznë żnije.
WÒJTK
To mô bëc ale darënk!
LATAWICA
Òsłowati të jes w głowie
To na picé gadzënowé,
Jaczé diôbłë, cwiardô głowo,
Nazéwają gadzënową.
WÒJTK
Szaczer-macher, rôz sã żëje!
W trzë minutë dóm trzë żnije.
Wëbiegô.
LATAWICA (wëchôdô przed chëcz)
Zdrzita, zdrzita, jaczi skòczny
Òn je wierã w gãbie mòcny.
Trzeba bëło franta nëkac,
A nié na Latawca czekac.
Òn jak diôbeł je zôzdrosny,
Jesz mie wlëmi, to je gwësny.
Wbiégô chmòtra Brzëdolnica.
BRËDOLNICA
Wpadła jem tu jak pò òdżin,
Latawico, prosto z drodżi.
Wej rëchtujã sã na szabat,
Në a tuwò przikrô sprawa:
Pòżicz mie lëbiszkù trochã,
Bò mie Diôblin nie chce kòchac.
Òddóm zelé pò niedzelé.
(rozgòrzónô)
Ach, żebë gò diôbli wzelë!
LATAWICA (przënosy zelé)
Môsz tu lëbiszk ë nie czekôj
Wieczór jidze, dzéń ùcekô.
BRZËDOLNICA
Lecã do swé chëczë mieszkac…
Dôm ce gãbë za lëbiszka!
LATAWICA
Chto jã weznie, heretnicã
Takô brzëdkô, Brzëdolnicã!
Żebë chòc jesz mądrô bëła
To bë mòże narajëła
Ë za rodżi wzã te Czarta.
Gra bë bëła swiéczczi wôrtô.
Czëc je spiewanié Wòjtka. Wbiegô z trzema blëszczącyma żnijama.
WÒJTK
Wrócôm całi, jidã zdrowi
Z ti przigòdë gadzënowi!
LATAWICA
Jak mô bëc przigoda cëdnô
Do trzecégò razu wiedno!
Trzeba spełnic trzë warunczi,
Taczé w bôjkach są rachùnczi.
WÒJTK
Tej jô przëniósł trzë gadzënë
Dlô Diôblinë, dlô jediny.
A të mie w nôdgrodã rzecze
Jak skrzëpice scygnąc w chëczë.
LATAWICA
Mój të malowóny knôpkù
Chcesz terô nabic mie w czôpkã?
WÒJTK
Nëże, nié w czôpkã le szpòrtã.
Smiéchã wëgrôsz nawet z czurtã!
LATAWICA
Kò mie nie je do smiéchu
(beczi)
Bò mie skrzëpice wzął Zgrzécha.
(jamroce)
Miôł jô fidle, mój panie, miôł,
Grôł jem na nich, piãkno grôł
Rozmajité kòzanczi, wej
Falszëwò na mie zdrzelë, tej.
WÒJTK
A gdze szukac diôbła Zgrzéchë?
Jic przez jaczis stegnë cëchë?
LATAWICA
Gdzes przez mòrzkùle ë błota
Na smãtkòwé cëszé kòta.
Nëkôj za nima!
Gwësno je nalézesz
Gwësno tam sã pòtkôsz,
Ze Skrzëpicama.
WÒJTK (spiewô na melodëjã „Kaszëbsczich nótów)
Tu je bagno, a tam błota
Wilczé zelé, dzëwô cota.
Tu je Smãtk, a tam zabawa
Diôblinë z Biésama skôczą
Zabawa
Wej skôczą
Pòd ólszką bagno, błoto
Wilczé zelé, dzëwò cota.
Refren spiewô Wòjtk razã z Biésnicą. Mògą tuńcowac. Z przëspiewką Wòjtk wëbiégô.
LATAWICA
Ju të Diôbelsczich Skrzëpic
Nie dostóniesz, nie dogònisz
Ju të w bagnie, pòd ólszkama
Òstóniesz, òstóniesz…
PÙRTKOWÉ STEGNË
Lesné pùstczi. Roczitnica zbiérô zelé ë kwiatë.
ROCZITNICA
To na miëłosc
To na zgòdã
To na młodosc
To na ùrodã
Nen falszëwi
Nen zdradlëwi
Chòc tak baro
Ùroklëwi.
(spiewô)
Biôłé czarë – nenufarë
Hej na wòdze
Lepi bë cë bëło, knôpie
Pò ni nie chòdzëc.
Dzëwi różë kòl jezora spitôj
Òna pòwié czedë parpac zakwitô.
Z westrzódka lasu wòłają Diôbelsczé Skrzëpice.
SKRZËPICE
Hej, pòmòże, głosu spiewający.
ROCZITNICA
Hej, chto wòłô?
SKRZËPICE
Instrumeńt grający
ROCZITNICA
Co sã dzeje
SKRZËPICE
Jem zmila drogã
Wëgrac z błotama ni mògã.
ROCZITNICA
Òd czedë to jaczis fidle
Pò bagnach gònią jak bidle
Òstawi nótë skôcz prosto
Tam gdze żurawinë roscą.
SKRZËPICE (z dôleka)
Hyc! Hyc!
ROCZITNICA (zachãcająco)
Hop! Hop!
(Diôbelsczé Skrzëpice stoją przed Roczitnicą).
SKRZËPICE
Përznã skrzëpka, trochã chłop.
Kłôniają sã.
ROCZITNICA
Jak je, tak je:
Nibë Fidle, Nibë Biés!
Gdze ce niese, hej pò lasu
Të grający skrzëpkòbiésu?
SKRZËPICE
Diôbłóm na ne Pùstczi Mëri
Niosã wejle rôczbã terë,
Łësô Góra, jigrë, smòła
Noc szôlónô, noc wesołô
Ù, ha! ha! Ù ha! ha!
Biésy Skrzëpk Biésnicom grô!
ROCZITNICA
Nié na szabat, sobótkã
Wëgrôj jakąs skòczną nótkã.
Swiãtojańską jasną nocką
Wëgrôj nótkã, wëgrôj skòczną
Rumbaj dija, rumbaj da
Radi, radi, u – ha – ha!
SKRZËPICE
Nie kusë wróżkò, bò ni mògã
Rozkôz Cotë! Jidã w drogã
Në jo, piãknô Roczitnico!
Skrzëpice wëbiegiwają.
ROCZITNICA
Pòtkómë sã na ksãżëcu!
Bò dzys zmògô sã dzéń z nocą
A mòc dobra ze złą mòcą.
Roczitnica jidze do lasa. Robi sã corôz cemni. Zaczinają swiécëc switczi, a mòże robôczczi swiãtojańsczé (!?) – Chto tam wié! Gdzes dalek pòkazëją sã cénie Wòjtka i Roczitnika, skôczącëch pò bagnie ë do tëch skòków ritmiczno, a z gòrzã spiewającëch:
WÒJTK I ROCZITNIK
Za – ba – wa! Hu – lô – biés!
Pòd ól – szka – ma! Mòrz – kù – la -ma!
Wil – czé ze – lé! Dzë – wi bes!
WÒJTK
Zdrzi le, diôble, kòl tëch krzaków
Swiecą òczë wilkòłaków!
ROCZITNIK
Gwësno biésë dëtczi suszą
Strzébrem, złotem, chcëwëch kuszą.
WÒJTK
Gdze le stãpniesz, tam je zdrada
Noga w bagno bądze sadac
ROCZITNIK (pòmôgô wëdostac sã Wòjtkòwi z bagna)
Za – ba – wa! Hu – lô – biés!
Wil – czé ze – lé! Dzë – wi bes!
Pò sztërkù ùswiniony błotã, sapiącë ë jiszczącë sã – Wòjtk ë
Roczitnik wchôdają na pierwszi plan.
WÒJTK
Ale më dostalë w gnôtë
Mie jaż bòlą całé pótë!
ROCZITNIK
To bëła diôbleskô nóta
Pò kòlana sedzëc w błotach
Brrr
Òtrzisô sã.
WÒJTK
A jesz do tegò mëdżi
Całé karna, całé nëdżi,
ROCZITNIK
Topielëzna, bagnowiszcze
To ju krótkò pùrtkòwiszcze.
WÒJTK
Tërô më sztërk òdpòczniemë
Ë tobaczczi zażëjemë.
Czichają.
ROCZITNIK
Niech nama jidze!
WÒJTK
Zdrówkò!
WIJTK I ROCZITNIK
Niech Pùrtk zdżinie!
Czichają corôz głosni, scëskają ë sã smieją. Niespòdzajno wchôdô Bòrowô Cotka-Bòrowica.
BÒROWICA
Nëże, frantë, kùńc z tim trzôskã
Bò drzewiãta pùdą z lôska,
Sarnë, jelénie ë dzëczi
Jak wa bądzeta tak rëczëc.
WÒJTK
Wëbôczce, Bòrowô Cotko
Proszã tu tobaczi, chùtkò.
ROCZITNIK
Terô mdzemë czichac cëchò:
Niech las rosce
Niech złi niechô.
BÒROWICA
Tedë sëpni wiôldżi sôrk.
(pòcygô, chce czichac cëchò, le to ji nie wëchôdô)
Ala że z tobaką, Pùrtk!
WÒJTK
Dôjta miészk, to jô òdsëpiã
Niech wami plużi, w nos szczipie.
BÒROWICA
Dzãkùjã ce wiele razy.
A gdzesz të tak dzysô łazysz?
WÒJTK
Jô dzys jidã z Roczitnikã
Ù diôblinów skrzëpic szëkac.
BÒROWICA
Kùsy Pùrtk wej z bańdą całą
W gòscyńcu balëją smiało.
WÒJTK
Tej jidzmë do gòscyńca!
ROCZITNIK
Hene kòle smólnika!
BÒROWICA
Nim pùdzesz – chcemë so zażëc.
Nã tobakã bądã czarzëc.
(bierze òd Wòjtka różk z tobaką)
Pùrtka zelé, Pùrtka zelé
Zjinaczi nen swiat na zeléń.
(òddôwô Wòjtkòwi różk)
Jak le dôsz Diôblinie zażëc
Tej òbôczisz co sã zdarzi
– Wej wszëtkò pùdze w zeloné.
WÒJTK
Dzãkùjemë, biwôj zdrowa
Të Bòrowico bòrowô.
ROCZITNIK
Spieklónô, òj spieklónô
Tobaka zaczarzónô!
Wòjtk ë Roczitnik wëlôtiwają.
BÒROWICA
Pùrtka zelé, Pùrtka zelé
Zjinaczi nen swiat na zeléń.
Z zaklãcym òdchôdô w las.
GÒSCYŃC
Diôbłë piją i spiewają. Gòscynny jima ùsłużëwô.
DIÔBŁË (spiewają:)
Pije Skamżoch do Mamóna
Mamón do Diôblina
Pije Zgrzécha do Smòlóka
A Smòlók do Pùrtka.
GÒSCYNNY
A czej wëpiją
To mòcno sã biją
Rumbôj dija, rumbôj dija
Ale sã mòcno biją!
Dôbłë zaczinają sã bic, kùfle lôtają w pòwietrzim, w całoscë je rajbach. Wlôtiwô Latawc.
SMÒLÓK
Latawc, latawc, terô przëszła twòja kòléj
Czej nie pòstawisz ùtopimë ce w smòle.
LATAWC
Ju cë sã Smòlókù, tãgò głowa cziwô
Niech wama bądze – jô stôwióm beczkã piwa.
GÒSCYNNY
Nie dôm ani piwa, ani gòrzôłczi.
A gdze dëtczi, ò nich të Diôblë môłczisz?
LATAWC
Dóm módną parukã
Mòcné kòrczi jiné
Na głowa ë nodżi
Dlô wastnë Gòscynny.
Jesz do te bursztinë
Jak złoté gwôzdeczczi
Na szëjã snôżëchną
Pannë Gòscynneczczi.
GÒSCYNNY (pò namëszlenim)
Dôj paruka zarô
Baba mie wëwtôrzô
Że ji zemno baro
W ùszë ë gajdinë.
A znôù wastineczka
Jak to panieneczka
Chca bë miec pôcórczi
Bùrsztinowé sznurczi.
LATAWC
Në tej niech sã tu kùlô
Całô beczka te piwa
Niech bùrsztinë smùlą
Szëjã ny piãkny dzéwë!
Beczka sã kùlô, Gòscynny wëchôdô z darnënkama dlô białczi ë córczi.
DIÔBŁË
Hejże, hejże, Pùrtkù,
Wej pôli sã piekło
Diôbłe w kòzym nórtkù
Jednym sã ùpiekło.
Zgrzécha cygnie Pùrtka za ògón.
PURTK
Le mie biôj, të Zgrzéchò,
Òd mòjégò përca.
Bądze z tobą lëchò
Gôdóm to òd sërca.
DIÔBŁË
Hej, Gòscynny, léj piweczkò
Zapisz na scanie
Zapłacy to kòchaneczka
Jak ją dostanã
Rumbôj dija, rumbôj dana
Kòchaneczkò ùkochónô!
Kùfle zaczinają lôtac ë ò diôbelsczé łepë szturac. Tańcëją Diôbłë, tańcëją Beczczi, co wkùlałë sã ze sklepù Gòscynnégò. Kùfle szturają ò łepë Diôbłów, szturają o beczczi, tak jakbë bëłë spełniwóné toastë. Diôbłé chcą pic dali – kùfle jima ùcékają, beczczi zastôwiają drogã. W całoscë je niepòrządk, rozwôlanié gòscyńca. Wnëkiwô ùrzasłi Gòscynny.
GÒSCYNNY
Jeny! Co sã tu dzeje?
PÙRTK
Kùsy Pùrtk dzys szôleje!
ZGRZÉCHA (cygnie Mamóna za ògón)
Mamón, Mamón, skriwôj ògón
Wëcygôj dëtczi
Mùszisz płacëc Gòscynnémù
Za naszé zbëtczi.
MAMÓN
Zapłacymë, zapłacymë na jeséń
Czej òzłocą sã drzewa w lese.
PÙRTK
Zapłacymë, zapłacymë kòl jeseni
Czej sã nam błoto w Złoto przemieni.
GÒSCYNNY
Në, nie wëpkùj diôble kùsy
Dôwôj dëtczi abò bùksë.
DIÔBŁË
Czëł të terô, Pùrtkù brzëdczi –
Abò bùksë, abò dëtczi
PÙRTK
Czë ce to nijak nie razy
Bë bez bùksów diôbeł łazył,
Co jinégò bëło w raju…
Na Kaszëbach nié w zwëczaju
DIÔBŁË
Hej Diôbłë jo wama pòwiém:
Za Gòscynnégò zdrowié!
MAMÓN
Żëcé baro zdrowié lëdô
Niech le pieńdze w diôbłë jidą.
DIÔBŁË
Pijmë, pijmë rumbôj dana
òd wieczora jaż do rana.
GÒSCYNNY
A jô òd rana do rana
Do Lëcëpra, òj dana, òj dana
Napiszã skargã ë tam pùdã
Przez wòdë, szkòda gôdac.
Diôbłë wkół òbchôdają Gòscynnégò – tuńcëją ë spiewają.
DIÔBŁË
Nié, Gòscynny, nié do piekła
Nié, Gòscynny, nié do piekła
Tam je takô hëc jaż wscekłô
I… rumbôj dija, rumbôj da!
GÒSCYNNY (nëkô Diôbłów ë spiewô)
Nażarté czurtë jidzta précz,
Nażarté czurtë jidzta précz
Jak nie òddôta, mdzë lëchò,
Tej sprzedóm piekło, kùpiã chëcz!
PÙRTK
Pòmëslënk je baro głupi!
Chto cë dzysô piekło kùpi?
Diôbłé rikają òd smiéchù. Timczasã kòl dwiérzi czëc je klepanié ë brzãczenié Diôbelsczich Skrzëpic.
GÒSCYNNY
Chto tam je?
SKRZËPICE
Pòsłańc òd tëch czarzelniców
Hewò rôczbã móm dlô waju
Diôbłë, Pùrtczi ni ma wiców
Dzys na Łësy, dzys mają
Czarzelnice szabat, szabat
Rumbôj dija, raba, raba!
Skrzëpice grają. Diôbłë sã krącą.
PÙRTK
Zdrzi, Góscynny, to cë je grajk
Fidlikùje jak jaczi zajk.
A Skrzëpice dérno grają,
Diôbłe so w tuńcë nëkają.
A òn zwòni ë brzãczkùje
Czarzi, bãbni, ginglotuje.
W gòscyńcu wej bë sã przëdôł
Taczi grajny, taczi jeden!
Piekło òstawi na bòkù
Wez le grajka ë dôj pòkù.
SKRZËPICE
Czë to wajé głëpé szpòrtë,
Czë waj przeniéwiérnosc, czurtë?
PÙRTK
Òstani w gòscyńcu, sedzë
Më jã brëkùjem w ny biédze.
Wicy trzôskù, corôz głosni
Jôchù, jôchù, nama rosni!
DIÔBŁË
Rumbôj dija, rumbôj dónô
Diskòteka rozwrzeszczónô!
GÒSCYNNY
Në tej Skrzëpice są mòje
A wa rąter stądka, co je!?
DIÔBŁË
W górã tëpë, w górë rodżi
Ë na Łësą Górã, w nodżi!
Ju hù!
Nëkają z gòscyńca. Gòscynny wkłôdô skrzëpice do pùsti beczczi, prawie tak, że jima je widzec le głowã.
GÒSCYNNY
W dzéń bądzesz strasził wróble na pòlach,
W nocë mdzesz grôł ë spiewôł w swawòlach.
A terô w gòscyńcu le òpasuj
Jô mùszã do Kartuz, pò zapasë.
Wëchôdô. Przez òkną zdrzą Roczitnik ë Wòjtk.
ROCZITNIK
Òn bë przedôł, przedôł
Za sklonkã kòrnusa
Ne Skrzëpice wëdôł
Diôbelsczégò kùsa.
WÒJTK
Zamieniłë pòsłańca na zôrãcznika
Skrzëpice pòbrzãklëwé, gdze je mùzyka?
SKRZËPICE
Nie chcã ptôchów straszëc, ani tuwò grac
Òdemknita dwiérze – mdã stądka nëkac.
Wòjtk ë Roczitnik wchôdają bënë.
ROCZITNIK
Dokądka dzywny mùzykù
Pò co stądka të môsz zmikac.
Ani diôbłów, ani lëdzy –
Dlô kògù bądzesz sã biédzył?
SKRZËPICE
Tridi radi, rôd nie rôd
Równak pùda sobie stąd!
WÒJTK
Òstawi złich, z nama bądze,
Stani dzysô w jednym rządze.
Żebë diôbłë ce nie wzãłë
Do naju karna wstąp smiało.
Wòjtk pòmôgô wëdostac së Diôbelsczim Skrzëpicom z beczczi.
SKRZËPICE
Niech tak bądze, jidã z wama
WÒJTK (do Roczitnika)
Wejle kłobùk z brzãczëdłama,
Z pãkã tëch farwnëch blewiązków
Rozmajitëch szléfków, stążków!
ROCZITNIK
Chcemë leno, chcemë leno
Rumbôj dóta
Przëstrojic do grajków karna
Naj kamrôta.
WÒJTK
Ùpiãkszimë, przëstrojimë òd nowa,
Żebë na nie chcałë pannë czikrowac.
Wòjtk ë Roczitnik stroją Diôbelsczé Skrzëpice.
SKRZËPICE
Trądle jesz są w głowie
W brzëchù grô mùzyka
Graje, dudni, zwòni
W Diôbelsczich Skrzëpicach
Wszëtkò wëspiewô ë wëgraje
Nen dzëwi zaczarzony grajek.
ROCZITNIK
Tej na lëdową, na skòczną nótkã:
Szewca, biésowégò ë… na sobótkã…
Roczitnik ë Skrzëpice chcą nëkac, ale drogã zastôwiô jima Wòjtk.
WÒJTK
Stójta! Jesz achtnąc mùszimë
Wastnã. Co ji òstawimë?
Mòże tedë na òkrasã
Za Skrzëpice Bùrczibasa?
ROCZITNIK
To bë bëło widzało
Z tim to cë sã ùdało!
WÒJTK
Hej, Roczitnik, kóńsczi ògón!
ROCZITNIK
Zarô mdã gò czarowôł!
Wëbiégô ë decht prawie wrócô z kòńsczim ògònã.
WÒJTK
Kładze w beczkã, leje wòdą
(do Skrzëpic)
Të mù mëlodëjã pòdôj!
Roczitnik òd razu robi tak jak mù kôżą. Wòjtk zaczinô cygnąc za wëstający z beczczi ògón. Roczitnik pòléwô gò wòdą. Tak chutko zrobiony Bùrczibas zaczino pòbùrkiwac. Sklrzëpice cëchò brzãczą, jakbë chcałë dodac Bùrczibasowi dëcha.
WÒJTK
Në òn ju rozmieje grac
Tej muszimë stądka wiac.
ROCZITNIK
Wiej leno wiej, wiej le wiej
Ë na ògón wòdë lij.
Wëbiégô w ritm dzywny mùzyczi Bùrczibasa, wiatru ë brzãdzeniô nëkającëch Diôbelsczich Skrzëpic. Wiater zamikô gòscyńc, chtërny znikô w westrzódkù nadchodzącégò na pierwszi plan lasu.
DZÉWCZÔ GÓRA
Z dôleka je czëc spiewanié. Wchôdô Roczitnica, pòprawiô dekòracëjã. Rëchtuje las do mającëch są rozegrac òbrôzków.
ROCZITNICA
Òj, na jezoro, na głãbòczi
Ë na las, na zeloné
Hej, zapôlą sobótkã
Òdżin-Wid bądze badac:
Gdze kòchanié, gdze zdrada
Kòmù redosc, kòmù żôle.
Wpôdô Barbôrka. òbzérô sã na wszëtczé stronë.
ROCZITNICA
Gdze tak nëkôsz, piãknô Barbôrkò?
BARBÔRKA
Szczescô szukóm, Roczitnico-Gùslôrkò
ROCZITNICA
Cemnym lasã, sama, jedinô?
Dzywnô z cebie dzéwka trina.
BARBÔRKA
Sama jedninô, jedinô w cemnym lese
Błądzã, szukóm…gdze nen Wòjtk skrzëpice niese.
ROCZITNICA
A gdze të gò wësłała pò ne skrzëpice?
Czë do jawòra?
BARBÔRKA
Nié.
ROCZITNICA
Tej do lëpińca!
BARBÔRKA (zjakòsałô)
Do nëch diôbłów… tak sobie… dlô szpòrtu…
A òn do piekła, kòzéł ùpiarti!
ROCZITNICA
Mòże òn mô knôpa ùrzeczony
Zeloné òczë mù doprawioné
A terôskù z diôbłama so miészô
Ë Mamónowi pieńdze przesëszô.
BARBÔRKA
Wej, ju lecã! Z diôbła skórã scygnã!
Ë za niã Wòjtka z piekła wëcygnã.
Nëkô.
ROCZITNICA
Dzewùsë, dzewùsë òbarchniałé
Mdzesz miôł, Wòjtkù, białkã ògłëpiałą.
(òdchôdô do lasa a pòwtôrzô sobie ë drzewóm)
Òdżin-Wid bądze badac:
Gdze kòchanié, gdze zdrada.
Pò sztërkù na miotlëcë abò na jaczis jiny tërlece przëlatëje Latawica. Nie je do kuńca òblôkłô, je na bósôka, na głowie mô czile biédnëch pailotów.
LATAWICA
Wieczór sã do nocë schilô
Ni ma czasu ani chwilë
A jô łësô, a jô bòsô
Jakże sã pòkôzã biésom.
Przëlatëje Biésnica.
LATAWICA
Hej, Biésnico, të jes czëła?
Czë nie furgnął Latawc tuwò?
BIÉSNICA
Szãtopiérz, biéda furgnãła
Latawca jem nie widzała.
(konspiracëjno ë przekãsno)
Wiém, że w gòscyńcu gùtorzëł,
Z drëchama pił piwò, stożëł,
Tej jak wrôcôł òd Wejrowa.
LATAWICA
Chto ce to gôdôł?
BIÉSNICA
Gòscynnô.
LATAWICA
A czimże płacył za piwo?
BIÉSNICA
Bùrsztinama, kò tak biwô!
LATAWICA
Co të rzeczesz? Bùrsztinama?
BIÉSNICA (jaż ni mòże skric zadowòleniô)
Ë paruką, ë kòrkama.
LATAWICA
Lecã szukac negò draba,
Ale mdzesz miôł dzysô szabat!
Wëlatiwô.
BIÉSNICA
Ale wscekłô, ale złô!
Rumbaj dija, hó, hó, hó!
Wpôdô Łiska, a za nią jiné Biésnice.
ŁISKA
Łësô pùstô, dzëwé lasë
Gdzeż są te Pùrtczi, wërwasë?
BIÉSNICA
Wiém, że w gòscyńcu fest pilë.
ŁISKA
Gwësno stegnë pògùbilë.
BRZËDOLNICA
Chcemë jich szukac!
ŁISKA
Hej sostrzëce
Czarownice, Latawice.
Dali, dali za Pùrtkama
Mdzemë walëc miotlëcama.
Wszëtczé Biésnice wëlatiwają żebë szukac Pùrtków. Pò sztërkù ùczajôszkã wbiegiwają: Wòjtk, Diôbelsczé Skrzëpice ë Roczitnik.
ROCZITNIK (òbzérô sã ë cknie)
Tu gdzes są Biésnice chiżé
Mie sã zdaje corôż blëżi.
WÒJTK
Chòwôj skrzëpice, nëkôj w krzaczi?
ROCZITNIK
A të co?
WÒJTK
Dóm jima tobaczi.
Roczitnik ë Skrzëpice skriwają sã. Wòjtk, ùdającë, że szukô kwiatu parpacë spiewô.
WÒJTK
Tobaka, tobaka
Wòniającé zelé
Na swiątk, na piątk
Ë na niedzelã.
Smãtkom ë smùtkom
Chãtno pòmòżé
Nen baranowi
Z tobaczką różk
Na swiątk, na piątk
Ë na niedzelã
Tobaka, tobaka
Wòniającé zelé.
Wpôdają Biésnice na miotlëcach ë òbtôczają Wòjtka kòłã.
BIÉSNICA
Midzë gaje, midzë drzewa
Chtos tu ò tobace spiewô.
WÒJTK
To jô jem. Wòjtk ze wsë Wdzydze.
BIÉSNICA
Nocą w lese?
WÒJTK
Zbiéróm ridze.
BIÉSNICA
Në, Knôpkù, z szôloną głową
Chcesz ridze w noc czerwińcową?
WÒJTK
Bò mie parpac nie wërosła
A dzéwka z jinyma pòszła
Na sobótkã, na mùzykã
Tej jô grzëbów w trôwie szukóm.
Jidã midzë gaje, drzewa
Ò tobaccze sobie spiewac.
BIÉSNICA
Nëże të wdzydzczi Wòjtkù
Tej na miotlëcã pòj tu!
Szabat, szabat na Łësy Górze
Òstaw parpac ë dzëczé róże.
BIÉSNICE (spiewają i tuńceją zalécającé sã do Wòjtka)
Smãtkóm ë smùtkóm chãtno pòmòżé
Baranowi tobaczny różk mòże.
Na swiątk, na piątk ë na niedzelã
Tobaka, tobaka, to zelé.
WÒJTK
Zanim pòlecymë w chmùrë
Sôrk tobaczi, diôblé córë.
Stanita kòłã, kòłã zaklãtim
Niech tobaka pùdze wama w piãtë.
Wòjtk wëcygô różk i daje zażëwac pòcobicą Czarownicom.
WÒJTK
Zelé, zelé, zeleni, zeleni
Na zeloné wszëtkò sã przemieni.
Na swiątk, na piątk ë na niedzelã
Tobaka, tobaka, to zelé.
Wszëtczé Biésnice narôz spełniwają toast tobaką. W całoscë czich je jak z mòzdzérza. Robi sã cemno. W cemoscë dochôdô głos Roczitnicë.
ROCZITNICA
Nie leno roscą jak ólczi czësto
Niech zaszëmią wierzbòwą rozestą
Bò dzysô biôtkùje sã dzéń z nocą
A mòc dobrô biôtczi ze złą mòcą.
Wrócô wid. Na placu Czarowniców pòkazëją sã Ólszczi, w jaczé Biésnice òstałé zmienioné.
ROCZITNIK
A terô grôj, grajku
A las niech spiewô
Czej tuńczą Biésnice
Zamienioné w drzewo.
Pòchada Biésniców-òlszków prowadzonô przez Skrzëpice ë Roczitnika jidze i spiewô.
CHÓR
Wanożiłë Biésnice stegnama
Stôwałë sã nad wòdą ólszkama
Robiłë tam czarë nad czarama
Wëprôwiałë z tima bùrsztinama.
Pòchada Biésniców dżinie. Wòjtk za nima zdrzi.
WÒJTK
Nie mdzeta ji wicy dzecë straszëc
Nie mdzeta sëpac piôskù do kaszë
Nie mdzeta mléka òdbiérac krowóm
Zadrzewita Łësą nad ną wòdą.
Czej Wòjtk to gôdô wnym slôdë pòdkrôdają sã Diôbłë.
PÙRTK
Hej Skarbówc, Mamón, Zagrzécha
Nëże, dali na Wòjcecha
Smòlók, Diôblin, Przechéra
Nëże, dali…Tyralierą!
PÙRTK
Napôdac! Napôdac!
Rogów, kòpëtów nie żałowac!
Atakòwanié Diôbłów je corôz wikszé. Nëkanié. òbchôdają Wòjtka.
DIÔBŁË
Nie ùcekniesz, miëłi ptôszkù
Pòj do piekła, pòj Wòjtôszkù.
Wpôdô Barbôrka.
BARBÔRKA
Nëże Pùrtczi, diôbłé wscekłé
Bądzeta wa straszëc piekłã?
Stój, Diôblinie, Pùrtkù stój!
Nie dóm Wòjtka, òn je mój!
Zasłôniô sobą Wòjtka. Diôbłë òkrążëwają Barbôrkã ë Wòjtka.
MAMÓN
Zdrzéta, zdrzéta, jistny dzéw!
PIECZELNIK
To je ti Barbôrczi spiéw.
LATAWC
To ta spòsobnô
PASKÙDNIK
To ta szëkòwnô…
PÙRTK
Ejże, wëlechnô, dôj kùszka!
Pùrtk chce Barbôrka kùsznąc. Wòjt wëcënô w jegò diôbli pësk, tak mòcno, że jaż Pùrtk sã przewrôcô. Dôbłë sã smieją.
WÒJTK
Mósz tu kùszka, to je w gãbã
Rechùj terô swòje zãbë
DIÔBŁË (krzikają z redotë)
Zdrzéta co to za pòmiana
Dostôł w gãbã na przemianã!
Pùrt pòdnôrzô sã z zemi ë wrzeszczi. Përznã cãżkò jidze mù z dikcëją.
PÙRTK
Czegò rëczisz, jeden z drëdżim
Do robòtë, diôblé słudżi!
Łapac, wiązac ë za karã
W piekło Wòjtka ë Barbara!
Diôbłë òprzestôwają sã smiôc. òkrążëwają Wòjtka ë Barbôrkã corôz barżi zacësniającé kòło. Krzikają. Jim dłëżi, tim jich je corôz wicy.
DIÔBŁË
Pùrtk,
Smãntk,
Skarbówc,
Zgrzëdlôk,
Zgrzécha,
Latawc,
Mamón,
Skamżoch,
Diôblin,
Pieczelnik,
Smòlók,
Paskùdnik…
Ju ni ma widzec w ti ùrmie Wòjtka ë Barbôrczi. Diôbłë wëlôzającé spòd zemi wszëtkò zasłoniają. Robi sã corôz cemni. Wnym, nad klónama ùkazëją sã Biôłé Dëchë: Dëch Skrzëpic ë Aniółek Stróż Skrzëpicznégò Dëcha.
DËCHË
Stójta, pieczelné mòce!
Dzysô naj biôłô mòc
Swiãtojańsczi płomiń
Wej swiãtojańskô noc.
Urzasłé Diôbłë òdskòcziłë na bòczi, przecérają òczë, skriwają sã jeden za drëdżim.
SKAMŻOCH (cëchò do Diôblina)
Diôblin, cos sã w górze bieli.
Czë to dëchë, czë Anieli?
DIÔBLIN
Splëni ne òkropné słowa
Gdze diôbłë z aniołama?
SKAMŻOCH
Ju ze strachù ledwò stojã
Diôblin! Jô sã dëchów bòjã!
Chcemë nëkac, z nama mdze biédno
Jô ale miôł dëchów strach wiedno.
Czej Skamżoch jamrëje nad klonama Dëchë robią „Dëchowé ewolucëje”, przë zwãkach ni to perkusëji, nié to zaczarzony Skrzëpicowi nótë.
DËCHË
Dali, diôbłë, na kòlana
Bò dzys noc swiãtégò Jana.
Diôbłë klëkają. Wòjtk ë Barbôrka pòdchódają pòd drzewò.
DËCHË
Na kòlana, w zemia nosë
Ë nie wrzeszczec w piekłogłosë!
PÙRTK (wadzy na tëch, co jesz nie klëczą)
Na kòlana, na kòlana!
Rumbôj dija! Rumbôj dana!
(wali jich pò łepach, kùreszce sóm klëkô)
Czim mòżëmë słëżëc dëchóm?
Nôpòkòrni, klëkóm, słëchóm.
DËCHË
Rozkazëją Biôłé czarë
Pùscëc Wòjtka ë Barbarã.
PÙRTK (drëżącym głosã)
Bëlnô Barbôrkò ë Wòjteczkù
Jidzta leno so dodómeczkù.
Ju nie chcemë zgùbë waszi.
Leno nas dëch niech nie straszi!
DËCHË
Hej wa Pùrtczi, Pieczelniczi
Zgrzéchë, Smãtczi, Paskùdniczi
Zamiast łazëc so pò lese
Marsz do piekła! Tam sã biesëc!
DIÔBŁË
Niskò dëchóm sã kłóniômë
W piekło zarô ùcekômë.
Wëbiegiwają, przepichają sã ë trącają – bëlë chùdżi zdżinąc.
ROCZITNIK (wëlatëje zeza drzewa)
A to nam sã szpòrt ùdôł
Biôłé czarë, biôłé cuda.
Krzikającë wëbiegô z Diôbłama.
BARBÔRKA
Wòjtk, Wòjtula, òsóbny
WÒJTK
Hej, Barbôrkò, spòsobnô.
WÒJTK (wëprowôdzô skrzëpice zeza drzewa)
Mósz tu Skrzëpice, mósz të Skrzëpka
Wej terô dzyrskò mòżesz hòpkac!
SKRZËPICE (wrëjarskò do Barbôrczi)
Hej, hop! Hej, hop!
Grô ë spiewô Skrzëpicoknôp!
BARBÔRKA
Jenkù! Grają ë gôdają!
Brzãczą ë zwòniają.
WÒJTK
Mòżesz tuńcowac tak do rena
Barbôrkò, jak z Pùzdrowa Léna.
BARBÔRKA
Cemną nocą sobótkòwą
Mògë tuńczëc wiedno z tobą.
Jô òbiéca, tej tak bądze
Nicht mie nie mdze sądzëc!
Pòj, të Wòjtkù, mój kòchóny –
Grôj, të grajkù zaczarzony!
Wchôdô Roczitnica, cygnie Barbôrkã za rãkã ë pòdprowôdzô do Wòjtka.
ROCZITNICA
Tu je sławetnô naj Barbôrka – òstónie.
òna sławetnégò Wòjtka, wej – dostónie.
ROCZITNIK
Wòjtk z Barbôrką
Skrzëpice z grëpą
ROCZITNICA
A më jak córką
Z ùrzekłą tëpą!
Roczitnica ë Roczitnik òdchôdają w las ë zeloné. Wnëkiwają Dzewùsë, Knôpi ë Mùzykańce. Diôbelsczé Skrzëpice dołącziwają do Mùzykańtów.
KNÔPI
Hej sobótka, sobóteczka,
Pòj sa do mie, të dzéweczka
Tej sej, të dzegùrzo, nëkôj
Òd ògnia të nie ùcékôj!
DZÉWCZÃTA
Môłô nocka, cemnô nocka
Pôlëła sã do północka
Barbôrka sã nie wëspała
Bò chùsteczkã wësziwała.
KNÔPI
Wësziwała, wësziwała
Wòjtkòwi darowała.
Môłô nocka, cemnô nocka
Pôlëła sã do północka
WSZËTCË
Hej wieczór krótczi
Pôlmë sobótczi
Na Dzéwczi Górze
Niech tuńczi òdżin
Niech parpac wschòdzy
Ë dzëczé róże!
W tuńcu òdchodają wespół pòchadą pôlëc sobótkã.
(Kùńc)