Alojzi Nôdżel

[Alojzy Nagel]

(1930-1998)

Ùrodzył sã 26 maja 1930 r. w Czelnie (wejrowsczi pòwiôt). W latach 1937-39 chòdzył do pòlsczi, a w latach 1940-44 do niemiecczi spòdleczny szkòłë. W latach 1947-1950 ùcził sã w prowadzonym bez Ksãdzów Werbistów liceùm w Górny Grëpie kòle Grëdządza, a òd 1950 r. béł w nowicjace zakonu nych ksãdzów w Pieniãżnie kól Òlsztëna. Pò dwùch latach, w 1952 r., na skùtk chòroscë mùszôł z negò nowicjatu òdéńc. Òd 1953 r. zaczął robic w Ùrzãdze Cywilnégò Stónu w Chwaszczënie, pòtemù w PGR w Prusewie, béł téż referentã w Gminny Spółdzelni w Szemôłdze, ë ùrzãdnikã w Gminnym Ùrzãdze w Czelnie. Pòd kùńc 50. lat słëch N. pògòrsził sã dosc tëli, co sprawiło, że w 1960 r. ùtwórca nen mùszôł zmienic no slédné zajãcé na robòtã pòrtiérë w Centrali Materiałów Budowlanych w Òliwie. Pózni robił jesz przë mòntażu kablów w telekòmùnikacji, w ksãgarni ë na kùńcu w spółdzelni jinwalidów. W 1966 r. eksternisticzno zdôł maturã. Òd 1970 r nôleżôł do Związku Literatów Polskich. W 1983 r. przeszedł na emeriturã ë zamieszkôł w Gdini-Chwarznie. Tam téż ùmarł 19 lëpińca 1998 r. Pòchòwóny òstôł w Czelnie.

N. zadebiutowôł wiérztama pò kaszëbskù w 1953 r. w Rejsach – niedzélnym dodôwkù do Dziennika Bałtyckiego. Pózni prozã ë pòezjã pùblikòwôł téż w jinszich cządnikach m.jin. Kaszëbë, Litery, Pomerania, lubelsczim pismionie Kamena czë warszawsczim Gromada-Rolnik Polski. W Gryfie (1974) ùkôza sã jedna jegò wiérzta.

Dokôzë N. òsta wëdrëkòwóné téż w pôrãnôsce antologiach m.jin. L. Roppla Ma jesma od morza(1963), R. Rosiaka Od Bugu do Tatr i Bałtyku (1965), S. Jończika Pogłosy ziemi (1971), F. Neureitera Kaschubische Anthologie (1973), É. Kamińsczégò Dreszne spiewe (1977).

N. je autorã zbiérków wiérztów: Procem nocë (1970), Cassubia fidelis (1971), Astrë (1975), Otemknij dwiérze (1992), Nie spiéwôj pùsti nocë (1997) ë dlô dzecy Szadi Władi (1983). Wszëtczé są napisóné pò kaszëbskù.

Dlô dzecy wëdôł téż pôrã ksążeczków z bôjkama: Nënka Roda i ji dzôtczi (1977; przedolmaczoné w 1981 r. na pòlsczi bez Ji. Trojanowską, zatitlowóné Matka przyroda i jej dzieci), Cëdowny wzérnik (1979), Dzéwczã i krôsniãta (1988; téż na pòlsczi przedolmaczoné bez Ji. Trojanowską, zatitlowóné Dziewczynka i krasnoludki).

Pò pòlskù N. napisôł wspòmink Świecka apostołka Wanda Hallman (1993).

Zaczął téż dolmaczëc Nowi Testament. Niechtërne dzélëczi ny ksãdżi, m.jin. przëpòwiésc ò séwcë, òstałë wëdrëkòwóné w Kaschubische Anthologie F. Neureitera.

Dokôzë N. bëłë dolmaczoné na jãzëczi: pòlsczi, biôłorusczi, łużëcczi, lëtewsczi, niemiecczi, słoweńsczi, bretońsczi. Sóm przedolmacził z biôłorusczégò na kaszëbsczi czile tekstów Jónka Kùpałë, a téż z lëtewsczégò Annë Saksë ë Janisa Rainisa. Henrik Jabłońsczi, Aleksander Szurbin ë Juliusz Łuciuk skòmpònowelë melodie do niechtërnëch jegò wiérztów.

W 1971 r. N. dostôł Strzébrzny Krziż Zasłëdżi, w 1972 r. Medal Stolema, a w 1995 r. Strzébrzną Tobaczerã Ôbrama.

Felietónë drëkòwóné w Pòmeranii pòdpisywôł przezwëstkã Mùlków Pioter.