Aleksander Labùda (1902-1981)
Wiersze
(Na podstawie Kaszëbsczim jesmë lëdã, Gdynia 1996)
Chto, Zymk, Lato, Jeséń, Zëma, Skòwrónk, Dëgùsë, Òjcze nasz, Apartnô
spiéwa, Wzénicznô ùdba, Cela 17.
Chto
Chto bëlnym chce Kaszëbą bëc,
Ten mùszi pò kaszëbskù czëc
Kaszëbską krew, w swich żëłach miec
I òkã dëszë mùszi zdrzec
Na biédny krôj, co w zmòrnym snie
Ju sétmë dłudżich wieków je.
Chto bëlnym chce Kaszëbą bëc,
Ten mùszi pò kaszëbskù tczëc
Swòjsczi zwëk i swójsczi strój,
Swòjsczi głos i piesni trój,
Swójsczi wësziw, swòjsczi tuńc
I naj’ znak, naj’ czôrny juńc.
Chto bëlnym chce Kaszëbą bëc,
Ten mùszi pò kaszëbskù żëc
I mòcną wiarã mùszi miec
I taczé słowa do se rzec:
Brat za bratã mdzemë stac,
Kaszëbskô mùszi z grobù wstac!
Zymk
Przëszedł zymk ë zëmã gnôł
Hénë dalek tam za wòdë,
Zemi naszi jak na gòdë
Nôpiãkniészą sëkniã dôł.
A ze snôżich grzëpów, gór
Las zelony na dół wzérô,
W jezorach sã tam przezérô,
Drénëje wstec spiéwã bór.
Rzeczë le mie zymkù mój,
Czemù të nasz krôj zabëti
Przëòblôkôsz w taczi strój?
– Mùszã jic, a mùszã przińc
Bë na prochë pòzabëté
Òjców twòjich złożëc wińc.
Lato
Zymk so szedł ë lato je:
Rżany kłos do zemi grãdzy,
Secze kòsnik jak nôprãdzy,
Bò bez chleba baro zle.
Slôdë sã na miónczi rwią:
Białczi rzãdë rësz stôwiają,
Chłopi dodóm je zwôżają,
Że jaż wszëtcë zmòkłi są.
Brace, głosno wòłô nas
Do robòtë, do robòtë
Ten bòkadny żniwny czas!
Chcemë bùdzëc ten nasz lud –
Do robòtë, do robòtë!
Bò robòta robi cud.
Jeséń
Lato szło ë jeséń zôs
Do nas przëszła i sã błądzy
I tak pò swòjémù rządzy,
Òbnażiwô krôj nasz z krôs.
Smùtnô jesén wszãdze je.
Dozdrzeniałé w sadach brzadë
Czidô deszcz, czidają gradë,
A z drzéw lëstë wicher rwie.
Brace, më ju sódmi wiek
Jesmë do snu wcyg zybóny
Copiemë sã tak jak rek.
Le czéj dëcha môsz ju w se;
Téj nasz krôj pòniewiéróny
Wstónie – żëc na wieczi mdze.
Zëma
Mëro bùten, mróz ë zyb,
Przëszła zëma do nas chëbnie,
Lud i chòwa nóm wëzëbnie,
Zëma – jak pòd płôchtą trup.
A przez bòrë, łusczi, rzmë
Nëkô wicher, plëskã priszcze,
Gwiżdże, rëczi, w smiotach piszcze
I pieczelné stwôrzô grë.
Brace, taczi wichrów czas
Mómë nierôz ju przeżëté,
A òn równak nie zwiôł nas.
Nas nie zwieje chëbny wróg
Co tak zgrôwô na nas sprzëti,
Bò z kaszëbsczim lëdã Bóg.
Skòwrónk
Pitajã sã cebie
Co to je za zwónk
Taczi malinëszczi
Wësok tam na niebie?
– To je nasz skòwrónk,
Spiéwôk pëszinëszczi!
Co dzéń òn renëchno
Płënie w zwiż niebieską,
Spiéwie tak milëchno
Gwës na chwałã Bòską.
Dëgùsë
Dëgùsë, hej dëgùsë!
Biada, chto jesz w łóżkù je!
Bò jak kôże stôrô zwëcz
Chôdómë dzys z chëczë w chëcz
Z wietewkama najich brzózk
Pòwënëkac spiochów z łóżk.
Ùczimë jich reno wstac,
Nie dac chòwie dłëgò żac:
– Cobë kruszka dojiła,
Całą beczkã mléczka da;
– Cobë bùczka wôżëła,
Kòżda trzë cetnarë mia;
– Cobë kluka klukała,
Całą kòpã wësedza;
– Cobë czipka kôrkała,
Co dzéń pò dwa jôjka mia,
Żebë bëło z czegò dac
Tim, co chòdzą dëgòwac.
Òjcze nasz
Na westrzódkù snôżi wsë
Z dôwna Bòsczi stoji dóm,
Przetrwôł gwësno wieczi trzë
A jesz wiedno je ten sóm.
Co dzéń biją zwònë trzë,
Przërôczają głosno nas,
Bësmë do kòscoła szlë,
Bò nôwëższi je ju czas.
Pòjmë, pòjmë chùtkò tam
Kãdë zbòżny chôdô lud.
Tam cë z dëszë spadnie kam,
Czéj òfiarë ùzdrzisz cud.
Klëknij ze mią brace téj,
Czënë dëszë héwò zwôż
A za òjców biédny krôj
Zmòwi téż rôż „Òjcze nas”.
Apartnô spiéwa
Apartnô to spiéwa, apartné rimë:
Pòdnaszôjta wiekò nôrodny trëmë!
Przewracôjta górë, przewrócta dołë
I wëòrzta grobë, prochë, pòpiołë!
Nad grobama przodków zarzeczmë sebie
I przësëgã zróbmë Bògù na niebie:
Czë chaja, czë glada, w nôrodnym parce
Na żëcé i smierc më pùdzemë zwiarce!
Przeklãti ten òtrok, stokroc przeklãti
Co nie pùdze z nama do prôcë swiãti!
Apartnô to spiéwa, apartné rimë,
Pòdnaszôjta wiekò nôrodny trëmë!
Wzénicznô ùdba
Na pòdniebné turë mie wezta,
Pilãta zez grifòwëch gniôzd!
Na skrzidłach dejałów mie niesta
Do słuńca i wiżawnëch gniôzd!
Jô rzucajã cemże, niżawë
Bù swiãti ju żôli sã znit;
Jô lecã z wama w wiżawë
Rozniécywac dejowi wid.
Zez trójsetnëch widów żôlącëch
Duch – Òrmùzd sã zjawi strzód gwiôzd
I òbùdzy w mòdżiłach spiącëch,
Co rodu są z grifòwëch gniôzd.
Cela 17.
Sztërë le scanë widzã wkół,
Pôlëcã, prëczã, stółk ë stół.
Sóm le jem a jednak nas dwùch
– Jô, pòjmańc ë wòlny mój duch.
Sedzã na prëczë, w krôtë zdrzã
I mëszlã so dëcht co le chcã
I mëszlã so: Bôczëta wa
Wa téż tak pòd carama mia!
Car wama kôzôł w sôdzach gnic,
Le ni mógł wama dëcha wzyc.
Wiéta dobrze, dze car dzys je
– Nie wiémë nick, co jesz nas żdże…