Jan Walkùsz
[Jan Walkusz]
(ùr. 1955)
Ùrodzył sã 27 maja 1955 r. w Klëkòwi Hëce (kartësczi pòwiôt). Spòdleczną szkòłã skùńcził w Mscëszéjcach, a strzédną w Lãbòrgù. Pò maturze (1974 r.) sztudérowôł w Wëższim Dëchòwnym Seminarium w Pelplinie, dze bez szterë lata béł przédnikã Karna Sztudérów Kaszëbów, ë dze w 1980 r. òstôł wëswiãcony na ksãdza. Béł wikarim w Òsu pòd Swiecym, Dzałdowie ë Gdini. W 1990 r. za dokôz Duchowieństwo katolickie diecezji chełmińskiej 1918–1939 (wëdóny w 1992) dostôł na Katolëcczim Lubelsczim Ùniwersytece titel doktora, pòtemù, za ùczbòwą dowòdzëznã Twórczość literacka duchowieństwa polskiego na ziemiach zaboru pruskiego w XIX i XX wieku (1848-1939) – doktora habilitowónégò, pózni profesora.
Je nôùkòwim dokôzcą na KLÙ, czerownikã Katedrë Historii Kòscoła 19. i 20. stalata, a téż sekretérą Jinstitutu Historii Kòscoła KLÙ.
W latach 1991-1994 béł przédnym redaktorã Encyklopedii katolickiej, a téż czerownikã Midzëwëdzélowégò Leksykògraficznégò Zakładu KLÙ.
W. lëterackò zadebiutowôł w 1977 r. w Pomeranii. Jegò pierszą ksążką je zbiérk kaszëbsczich wiérztów Kańta nôdzejë (1981). Jinszé zbiérczi W. to: dwajãzëkòwi (kaszëbskò – pòlsczi) Jantarowi pôcerz – jantarowy pacierz (1991) ë pòlsczi Fotografia Pana Boga (1992).
W. napisôł (abò béł wespółaùtorã czë przédnym redaktorã) wicy jak 400 rozmajitëch dokôzów. Ksążkòwé, òkróm wëżi wëpisónëch, to: Swięti dzél dëszë. Antologia kaszubskiej poezji religijnej (1981), Kościół katolicki w Kartuskiem (1939-1945) (1988), Inicjatywy wydawnicze duchowieństwa pomorskiego Drugiej Rzeczypospolitej (1991), Historiografia (redagòwôł; 1992), Ks. Władysław Szulist w służbie duszpasterstwa i historii (1992), Encyklopedia katolicka. t. VI (red.; 1993), Kartuzy. Stolica Kaszub 1380-1923-1993 (1993), Kościół i społeczności. Rewolucje-demokracje-totalitaryzmy (red.; 1993), zbiér prozë Między słowem a modlitwą (1994), Działalność duszpasterska biskupa Stanisława W. Okoniewskiego 1926-1939 (1995), zbiér pòeticzny prozë wspòminkòwi, kôzania ë mòdlëtwë Sztrądę słowa (pò kaszëbskù; 1996), biografiô Piastun słowa. Ks. B. Sychta 1907-1982 (1997), Parafia Matki Boskiej Zwycięskiej w Chatham, Ontario 1957-1997 (1997), W cieniu połamanego krzyża. Studia i szkice z dziejów Kościoła katolickiego na Pomorzu Nadwiślańskim w latach 1939-1945 (1999), Wojenne losy duchowieństwa katolickiego ziemi kartuskiej 1939-1945 (1999), Kościół i historia. Drogi i wzajemne powiązania (red.; 2001), Twórczość literacka duchowieństwa polskiego na ziemiach zaboru pruskiego w XIX i XX wieku (1848-1939) (2002), Kościół w Polsce. Dzieje i kultura (t. 1-3; red.; 2002-2004), W służbie jednego Kościoła na styku kultur i narodowości (2003), Piórem i słowem. Aktywność literacka polskiego duchowieństwa katolickiego na Pomorzu Nadwiślańskim Warmii i w Wielkopolsce w latach 1848–1939 (2003).
Òbrobił téż ë wëdôł wspòmnienia ks. Władisława Łãdżi pt. Cienie i blaski lat szkolnych. Wspomnienia Polaka z Prus Wschodnich (1997).
W 1997 rokù òstôł ùtczony Medalã Stolema.
W. je nôleżnikã Gduńsczégò Nôùkòwégò Towarzëstwa, Nôùkòwégò Towarzëstwa KLÙ, Lubelsczégò Towarzëstwa Nôùkòwégò ë Historiczny Kòmisji Pòlsczi Akademii Nôùk.